Σίλαρντ, Λέο

(Szilard). Αμερικανός φυσικός ουγγρικής καταγωγής (Βουδαπέστη 1898 - Λα Γιόλα, Καλιφόρνια 1964). Σπούδασε στο Βερολίνο (1922) και αφοσιώθηκε στην επιστημονική έρευνα. Οι ναζιστικές διώξεις τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει τη Γερμανία, μετανάστευσε αρχικά στην Αγγλία και ακολούθως (1937) στις ΗΠΑ όπου εγκαταστάθηκε και έγινε Αμερικανός πολίτης (1943). Στο Λονδίνο (1934), σε συνεργασία με τον T.A. Τσάλμερς, ο Σ. παρατήρησε ότι στα υλικά που βομβαρδίζονται με αργά νετρόνια μπορούμε να χωρίσουμε εύκολα από τις μητρικές ουσίες τα άτομα που έγιναν ραδιενεργά, γιατί η σύλληψη ενός νετρόνιου ελευθερώνει μια ποσότητα ενέργειας ικανή να διασπάσει το χημικό δεσμό που ενώνει το εξεταζόμενο άτομο με τα άλλα (φαινόμενο Σ. - Τσάλμερς). Πάλι μαζί με τον Τσάλμερς, ο Σ. πέτυχε τη διάσπαση του πυρήνα του βηρύλλιου με κβάντα γ· και αυτός ο τύπος αντίδρασης επεκτάθηκε διαδοχικά σε όλα τα στοιχεία. Από το 1939 ώς το 1942 ο. Σ. ασχολήθηκε ιδιαίτερα στις έρευνες επί της πυρηνικής ενέργειας, αποδείχνοντας ταυτόχρονα με το Φέρμι και τους Ζολιό - Κιουρί ότι στην πυρηνική σχάση του ουράνιου παράγονται από 2-3 νετρόνια και συνεχώς η αντίδραση είναι αποκλίνουσα· από το 1942 ως το 1946 ήταν καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Σικάγου. Το όνομα του Σ. συνδέεται ιδιαίτερα με την κατασκευή της αμερικανικής ατομικής βόμβας, είτε γιατί αυτός, μαζί με το Βίγκνερ, πρότεινε στον Αϊνστάιν να εκθέσει στον πρόεδρο Ρούσβελτ τον κίνδυνο από το ενδεχόμενο να κατασκευάσουν πρώτοι οι Ναζί την ατομική βόμβα είτε για τη συμβολή του, μαζί με το Φέρμι, στη μελέτη της αλυσωτής αντίδρασης σ’ ένα σύστημα από ουράνιο και γραφίτη. Ο Σ. υπήρξε μεταξύ αυτών που αντιτάχτηαν ενεργά στη χρήση της ατομικής βόμβας εναντίον της Ιαπωνίας και, μετά τον πόλεμο, αφοσιώθηκε στον αγώνα κατά του ατομικού εξοπλισμού και στην ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας.